با تاریخچه آسانسور در جهان آشنا شوید؛ قدمت آسانسور در ایران چقدر است؟

مرور تاریخچه آسانسور در جهان که وسیله‌ای مهم جهت تردد در ساختمان‌های بلند اداری و مسکونی محسوب می‌شود، گویای ماجراهای پر فراز و نشیب و جالبی است.

بیش از 160 سال است که پیشرفت در حمل و نقل عمودی و تکنولوژی آسانسور (Elevator)، جابه‌جایی بین طبقات ساختمان‌های مرتفع را متحول کرده است. پیشرفت در ایمنی، استحکام، کیفیت، کارایی فضا و عملکرد آسانسور، به ساختمان‌ها و شهرها این قابلیت و امکان را می‌دهد که نقش مؤثری در رشد جوامع بشری داشته باشند. طراحی و ساخت ساختمان‌های مرتفع و سیستم‌های حمل و نقل عمودی آن‌ها، باید با پیشرفت‌هایی که اضطراب مسافران را کاهش و در عین حال، راحتی و بهره‌وری را افزایش می‌دهند، در تعادل باشند. در این مقاله قصد داریم به تاریخچه آسانسور در جهان و ایران بپردازیم. پس با ما همراه باشید.

[lwptoc]

آسانسور چیست؟

آسانسور یا بالابر وسیله‌ای است که جهت انتقال از یک طبقه‌ای به طبقه دیگر در ساختمان‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان دقیق‌تر، آسانسور به مجموعه‌ تجهیزات حمل و نقل گفته می‌شود که انتقال عمودی افراد و اجسام بین طبقات مختلف ساختمانی را فراهم می‌کند. موتور آسانسور به عنوان قلب و مهم‌ترین قطعه مجموعه، وظیفه به حرکت درآوردن آسانسور را برعهده دارد. همچنین توقف آسانسور و انتقال به طبقه موردنظر، از طریق فشار بر دکمه‌های موجود روی تابلو فرمان آسانسور صورت می‌گیرد.

تاریخچه آسانسور از کجا آغاز شد؟

تاریخچه آسانسور درواقع از چند صد سال قبل از میلاد مسیح آغاز می‌شود. قدیمی‌ترین آسانسورها تحت عنوان «بالابر» شناخته می‌شدند. آن‌ها از طریق نیروی انسانی، حیوانی یا بعضی اوقات از طریق مکانیزم‌های هدایت آب، حرکت می‌کردند. استفاده از این نوع آسانسور از اوایل قرن سوم قبل از میلاد آغاز شد. با گذشت سال‌ها، آسانسورها با پیشرفت ساخت و ساز و فناوری بهبود یافتند، تا جایی که مشاهده می‌کنیم انواع مختلفی از آسانسورها در ساختمان‌های مسکونی و اداری نصب می‌شوند.

تاریخچه پیدایش آسانسور

در نخستین گزارش‌های ثبت شده در دانش‌نامه بریتانیکا، ویتروس، معمار رومی نام وسیله‌ای را در 336 سال قبل از میلاد مسیح در گزارش خود ذکر کرد که توانایی جابه جایی وسایل را داشت. وی در ادامه گزارش خود افزود که این وسیله از طریق قرقره، بار و وسایل را جا به جا می‌کند. وی نام ارشمیدس را به عنوان اولین سازنده آسانسور در گزارش خود ذکر کرده است.

تاریخچه اختراع آسانسور

براساس گزارش‌های ویتروس، ارشمیدس مخترع اولین آسانسور قلمداد می‌شود. با مراجعه به تاریخچه آسانسور، ارشمیدس اولین بالابر خود را با قرقره ساخت که بتواند از این طریق اجسام و وسایل را به صورت عمودی جا به جا کند. این آسانسور با حرکت تکاملی طولانی مدت، مسیرهای سخت پیشرفت دانش علمی و فنی و تجربیات در این حوزه را پیوسته طی کرده است. استفاده از آسانسورهای مسافربری و باری به مقطع زمانی قرون وسطی و پیش از دوران صنعتی برمی‌گردد که برای استحکامات نظامی و از طریق نیروهای انسانی و حیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

تاریخچه آسانسور در جهان

اطلاعات پیرامون تاریخچه آسانسور در جهان در دانشنامه‌‌های معتبر خارجی بسیار زیاد است. در دوران پیش‌صنعتی، آسانسورها با نمونه‌های مشابه خود متفاوت بودند. در سال 1000 میلادی، المرادی در کتاب اسرار خود از اختراع دستگاهی شبیه بالابر گفته است که برای بالابردن ابزارهای جنگی جهت تخریب قلعه‌های حکومت اسلامی در اسپانیا مورد استفاده قرار می‌گرفت. سپس پادشاه لویی پانزدهم دستور ساخت بالابری جهت جابه جایی مسافر با نام «صندلی پرنده» را در قرن هجدهم میلادی داد. به بیان دقیق‌تر، این درخواست در سال 1743 از سوی وی صادر شد. این آسانسور در بیرون بالکن پادشاه نصب شد و با کمک نیروی دست انسان حرکت می‌کرد. در سال 1793، اولین آسانسور مجهز به پیچ محرک، توسط ایوان کولیبین ساخته و در کاخ زمستان نصب شد. ساخت این آسانسور گام مهمی در تاریخچه آسانسور محسوب می‌شود، زیرا این آسانسور را به عنوان نقطه آغازین تولید آسانسورهای مسافربری امروزی می‌دانند.

اولین آسانسور در جهان

یافتن دقیق‌ترین گزاره پیرامون اولین آسانسور ساخته شده در جهان در مقالات و کتاب‌های تاریخچه آسانسور، بسیار دشوار است؛ زیرا هریک از آن‌ها نام اشخاص متفاوت را به عنوان سازنده اولین آسانسور مدرن در جهان ذکر کرده‌اند. در دوره صنعتی، آسانسورهایی که از فناوری مجهز به نیروی بخار برخوردار بودند، در آغاز قرن نوزدهم تولید شدند. این آسانسورها توان جابه جایی حجم زیادی از کالاها در معادن و کارخانه‌ها را داشتند. در سال 1823، برتون و هومر، دو معمار لندنی، دستگاهی با نام «اتاق بالارونده» ساختند. این وسیله مجهز به نیروی بخار به یک جاذبه گردشگری در شهر لندن تبدیل شد. استفاده از آسانسور مذکور، منظره‌ای پانوراما و منحصر به فرد از شهر لندن به گردشگران ارائه می‌داد. در سال 1852، الیشا اوتیس در شهر نیویورک، پیشگام در تولید آسانسور ایمنی بود. این آسانسور به فرد اطمینان می‌داد که در صورت قطع شدن برق، اتاقک (کابین) سقوط نمی‌کند. ساختمان The Equitable Life نخستین مکانی بود که آسانسور مسافربری داشت. اولین آسانسور برقی نیز در سال 1880 توسط ورنر فون زیمنس آلمانی اختراع شد.

تاریخچه آسانسور در ایران

شواهد تاریخی کشور ایران ثابت می کند که آسانسور در مکان‌های منحصربه‌فرد «تخت جمشید»، «معبد آناهیتا» و «کاخ آپادانا»، قبل از زمان ارشمیدس نیز مورد استفاده قرار گرفته است. در واقع تاریخچه آسانسور در کشور‌ ایران به دوران باستان برمی‌گردد، اما در عصر جدید نیز می‌توان قدمت این دستگاه در ایران را مورد بررسی قرار داد.

اولین آسانسور در ایران

با استناد به شواهد و مدارک تاریخی، نخستین آسانسورها در ساختمان‌های دوره اول حکومت پهلوی نصب و راه اندازی شده بودند. ساختمان‌های اطراف خیابان امام خمینی مانند باشگاه افسران ستاد ارتش و کتابخانه ملی، همگی توسط کارشناسان و متخصصان آشنا به صنعت مذکور، به آسانسور مجهز شدند. به علاوه، نخستین آسانسور الکتریکی ایران برای یک ساختمان بلند در خیابان جمهوری اسلامی در سال 1329 شمسی طراحی و راه اندازی شد.

تاریخچه کلمه آسانسور

کلمه آسانسور در زبان فرانسوی با نام Ascenseur و در زبان انگلیسی با نام Elevator شناخته می‌شود. در زبان فارسی از واژه «بالابر» برای حمل بار و از واژه «آسان بر» جهت حمل انسان استفاده شده است. با استناد به شواهد موجود در مقالات تاریخچه آسانسور در جهان، واژه Elevator در اصل به عضله‌ای از بدن مربوط می‌شود که قادر است بخشی از بدن انسان را حرکت دهد. ریشه این واژه از زبان لاتین است. در سال 1787 واژه Elevator به عنوان دستگاه حمل و نقل بار در لغت نامه‌های معتبر ثبت شد.

تاریخچه درب آسانسور

با استناد به شواهد موجود در تاریخچه آسانسور، جان دبلیو بیکر به عنوان نخستین مخترع درب آسانسور شناخته می‌شود. سیزده سال بعد، الکساندر مایلرز، مخترع آفریقایی-آمریکایی بهترین راه حل را جهت باز و بسته کردن اتوماتیک درب آسانسور به صنعت جهانی آسانسور عرضه کرد.

تاریخچه آسانسور هیدرولیک

سر ویلیام آرمسترانگ نخستین بالابر هیدرولیکی را در سال 1846 به منظور بارگیری اجسام روی کشتی‌ها ساخت. این بالابر به یک پمپ آب متصل بود و با فشار آب، سکو به سمت بالا و پایین حرکت می‌کرد. همچنین با برداشتن اجسام، تعادل به صورت خودکار برقرار می‌شد. چند سال پیش از آغاز قرن بیستم، نخستین آسانسور هیدرولیک مجهز به دکمه‌های فشار روی تابلوی فرمان آسانسور تولید و سپس در سال 1900 در نمایشگاه جهانی پاریس از آن رونمایی شد. در همان سال، آسانسورهای خودکار وارد صنعت آسانسور شده بودند و مردم اغلب به علت عدم آشنایی با ساز و کار این نوع آسانسورها، از آن‌ها استفاده نمی‌کردند. در آن سال‌ها، آسانسورهای کششی به علت امنیت پایین، اشغال فضای مفید ساختمان و نداشتن توان کافی جهت جا به جایی اجسام سنگین وزن، دچار مشکلات فراوانی شده بودند. در حقیقت، ورود آسانسور هیدرولیک به صنعت آسانسور، مشکلات فوق را برطرف کرد. اساس کار آسانسور هیدرولیک بر مبنای نیروی فشار سیال است. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، برای سیال سیستم هیدرولیکی آسانسور از روغن‌های مرغوب و کم تراکم استفاده شد.

قدمت آسانسور در ایران چقدر است؟

با بررسی تاریخچه آسانسور در دوران مدرن ایران، صنعت آسانسور در کشورمان قدمتی نزدیک به 80 سال دارد. آسانسورهای مدرن محصول ایتالیا از حدود 50 سال پیش وارد ایران شده‌اند. رشد صنعت آسانسور ایران به دوران بعد از انقلاب بازمی‌گردد؛ جایی که آسانسورهای کششی با بهره‌گیری از موتور قدرتمند ایتالیایی، کیفیت عملکرد آسانسورهای خانگی و تجاری را افزایش دادند. بی‌شک بزرگ‌ترین موفقیت صنعت آسانسور در ایران، تولید موتور آسانسور باکیفیت داخلی بوده است که جای خالی موتورهای وارداتی را پر کرد.

انرژی آسانسور چیست و به چه چیزی گفته می‌شود؟

انرژی در آسانسور به دو شکل مصرف می‌شود؛ مصرف انرژی در حال حرکت اتاقک و مصرف انرژی ایستا؛ مصرف انرژی در حالت ایستا به کنترلر برق، سیگنال‌های نمایش، نشانگرها، فن تهویه هوای اتاقک آسانسور و روشنایی داخل آن مربوط می‌شود. مصرف انرژی در حال حرکت اتاقک و در حالت ایستا به صورت مستقل محاسبه می‌شود. میزان اندازه گیری مصرف انرژی در حال ایستا بسته به توان مصرفی بر مبنای وات است و میزان اندازه‌گیری مصرف انرژی در حال حرکت اتاقک به سیکل حرکتی بستگی دارد. سیکل حرکتی به حرکت کل آسانسور به سمت پایین و بالا گفته می‌شود.

سوالات متداول در مورد تاریخچه آسانسور

به علت تاریخچه بلند صنعت آسانسور، افراد سوالات متداولی مانند مبدا و نخستین مخترع آسانسور از کارشناسان و متخصصان این حوزه می‌پرسند. ما توانسته‌ایم تعدادی از این سوالات را برای شما به اشتراک بگذاریم:

[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”اولین آسانسور در جهان کجا ساخته شد؟” answer-0=”با استناد به شواهد تاریخی، اولین آسانسور در روم باستان در سال 336 قبل از میلاد ساخته شد که از طریق نیروی انسانی یا حیوانات اهلی حرکت می‌کرد.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”اولین آسانسور در ایران در کجا ساخته شد؟” answer-1=”با مطالعه تاریخچه آسانسور در ایران، می‌توان گفت که مکان‌های ویژه‌ای مانند تخت جمشید و کاخ آپادانا، مجهز به آسانسور بودند. اما مهم‌ترین دوره رشد صنعت آسانسور در ایران به زمان حکومت پهلوی بازمی‌گردد که آسانسورهای مدرن در ساختمان‌های مهم اداری شهر تهران نصب می‌شدند.” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=”تفاوت آسانسورهای الکتریکی و آسانسورهای هیدرولیک در چیست؟” answer-2=”آسانسورهای الکتریکی در قیاس با آسانسورهای هیدرولیک بسیار سریع هستند و همچنین توانایی حمل و جابه‌جایی بارهای سنگین وزن را دارند.” image-2=”” headline-3=”h3″ question-3=”جریان اتاق صعود چیست؟” answer-3=”دو معمار لندنی در اوج دوره صنعتی، تصمیم به تولید وسیله‌ای با نام اتاق صعود گرفتند. این بالابر جنبه گردشگری پیدا می‌کند و گردشگران با استفاده از این وسیله، به بالاترین نقطه رفته تا تمام شهر لندن را تماشا کنند.” image-3=”” headline-4=”h3″ question-4=”اوضاع صنعت آسانسور در دوران پس از انقلاب چگونه بود؟” answer-4=”پس از وقوع انقلاب سال 57، تحریم‌ها روی کشور ایران اعمال شد و تورم شدید، وضعیت اقتصادی کشور را دچار مشکل کرد. جنگ تحمیلی ایران و عراق شروع شد. این جنگ منجر به توقف ورود محصولات خارجی به ایران شد. صنعت آسانسور دوران بدی را در آن سال‌ها می‌گذراند تا این که در دهه 70 شمسی، دوباره واردات از سر گرفته شد و شرکت‌ها با الگوبرداری از نمونه‌های خارجی، اقدام به تولید قطعات داخلی آسانسور کردند. در حال حاضر چند شرکت مشغول به تولید انبوه قطعات آسانسور هستند. موتور آسانسور داخلی بهران و یاران با استقبال فراوان مشتریان در طی سال‌های اخیر مواجه شده است.” image-4=”” headline-5=”h3″ question-5=”در آسانسورها برای بالا بردن اتاقک از چه ماشینی استفاده می‌شود؟” answer-5=”قرقره آسانسور وظیفه بالابردن اتاقک آسانسور را بر عهده دارد. می‌دانیم که قرقره ابزار ساده‌ای است و نقش موثری در انجام کارهای روزمره انسان‌ها ایفا می‌کند. قرقره به کابل‌های فلزی این امکان را می‌دهد تا با کمک یک وزنه متعادل و موتور، آسانسور را به سمت بالا و پایین حرکت دهند. در سیستم قرقره، کابل‌های قوی و مستحکم دور دو سوی قرقره آسانسور قرار می‌گیرند.” image-5=”” count=”6″ html=”true” css_class=””]

سخن پایانی

آسانسورها از ویژگی های مشترک در ساختمان‌های سراسر جهان برخوردار هستند اما اکثر مردم زیاد به نحوه کارکرد آنها یا شناخت مجموعه پیچیده آسانسور اهمیت نمی‌دهند. تاریخچه آسانسور ثابت می‌کند جابجایی عمودی از نیازهای اولیه انسان بوده و در طول تاریخ وسایل و تجهیزات مختلفی به این منظور اختصاص یافته‌اند. به همین علت مطالعه تاریخچه آسانسور می‌تواند برای افرادی جالب و آموزنده باشد.