دلیل ترس از آسانسور چیست و چطور با آن مقابله کنیم؟
نام رسمی برای پدیده ترس از آسانسور وجود ندارد، اما فوبیای آسانسور کاملاً واقعی است. این فوبیا از کجا می‌آید؟ آیا راهی وجود دارد که بتوان بر این ترس غلبه کرد؟
ترس از آسانسور یک نوع نسبتاً رایج ترس است که بسیاری از مردم دچارش هستند. از آن جا که در شرکت آسانسور هخامنش، تخصص ما سیستم‌های آسانسور و مباحث مربوط به آنها است، فکر کردیم خالی از لطف نیست که در مورد جنبه‌های روانی مربوط به این حوزه که شاید کمتر به آنها پرداخته شود نیز اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم. در این نوشته در مورد اضطرابی که افراد هنگام مواجه شدن با آسانسور با آن روبرو می‌شوند صحبت می‌کنیم.
علت ترس از آسانسور و روشهای غلبه بر آن
عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند ترس از آسانسور را در افراد ایجاد کنند. برخی از این عوامل مربوط به ویژگی‌های روحی خود فرد هستند اما برخی دیگر هم به دلیل القائات منفی و نادرست از سوی اجتماع و رسانه‌ها به وجود می‌آیند. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علل و عوامل به وجود آمدن ترس از آسانسور در افراد می‌پردازیم.
ترس از آسانسور اغلب به دلیل نگرانی از بابت گیر افتادن داخل کابین به دلیل قطع برق یا نقص فنی شکل می‌گیرد. شنیدن تجربیات دیگران یا تماشای فیلم درباره شرایط مشابه می‌تواند زمینه‌ساز نگرانی‌های بیشتر نیز شود. معمولاً افرادی که از اختلال روانی کلاستروفوبیا و آگورافوبیا رنج می‌برند نیز ممکن است دچار اِلِوِیتوفوبیا یا اختلال ترس از آسانسور شوند، زیرا عوامل و علل این ترس‌ها با هم مرتبط هستند. کلاستروفوبیا به معنای ترس از فضاهای بسته و تنگ است و آگورافوبیا به ترس از به دام افتادن در شرایط ناخوشایند بدون هیچ گونه وسیله فرار اشاره دارد. حالا با در نظر گرفتن موقعیتی که فرد به هنگام استفاده از آسانسور باید خود را در آن قرار دهد میتوان متوجه شد که آسانسور ترکیب کاملی از هر دو ترس ذکر شده است. فضا محدود و بسته است و تنها یک راه ورود و خروج وجود دارد. استفاده از خروجی اضطراری هم می‌تواند گزینه دیگری به عنوان راه خروج از آسامسور باشد اما در هنگام استفاده روزمره نمی‌تواند به فرد آن احساس امنیت و دلگرمی را بدهد. همه این‌ها آسانسورها را به مکان‌هایی نسبتا ترسناک و نگران کننده تبدیل کرده‌اند.
دلیل ترس از آسانسور چیست؟
به طور کلی تجربیات هراس‌آور مربوط به آسانسور توسط خود شخص و یا دیگران علت ترس از آسانسور است. جای تعجب نیست که اگر فردی برای مدتی طولانی در یک آسانسور گرفتار شده باشد احتمالاً ترس از آسانسور برای همیشه همراه او خواهد ماند. همچنین اگر یکی از آشنایتان چنین چیزی را تجربه کرده باشد و در مورد این تجربه با شما صحبت کند ممکن است این ترس به شما هم منتقل شود. بعضی اوقات هم ممکن است که علت ترس از آسانسور ارثی باشد. به عبارت دیگر ممکن است شما ترس از آسانسور داشته باشید، زیرا والدین‌تان در تمام مدت زندگی به شما گفته‌اند که آسانسور جای خطرناکی است. استدلال برخی روان‌شناسان در این مورد هم آن است که اختلالات و اضطراب‌های روانی در اثر تداعی شدن توسط دیگران برای فرد به وجود آمده و تشدید می‌شوند. احتمال دیگری هم که وجود دارد این است که هیچ دلیل واضحی برای هراس شما وجود ندارد و آسانسورها به خودی خود برای شما هراس‌آور هستند.
روشهای درمان قطعی ترس از آسانسور
طبیعی است که ترس از آسانسور در اشکال غیرطبیعی‌اش می‌تواند زندگی و روابط اجتماعی و کاری شما را مختل کند. برخی افراد درک نمی‌کنند که ترس از آسانسور، مانند بیشتر فوبیاها، می تواند فلج کننده باشد. اما ناامید نباشید چرا که بسته به میزان ترس و میزان کنترل خود بر اوضاع می‌توانید به تدریج با هراس خود روبرو شوید و آن را مدیریت کنید. برای درمان ترس از آسانسور می‌توانید این راه‌ها را امتحان کنید:
1. لیستی از مراحل استفاده از آسانسور از زمان سوار شدن تا پیاده شدن تهیه کنید.
این یک روش سیستماتیک برای غلبه بر ترس از آسانسور است. با دنبال کردن این مراحل به صورت گام به گام می‌توانید تشخیص دهید که ترس در کجا شدیدترین حالت را دارد. تمام مراحل از فشار دادن دکمه شماره طبقه تا انتظار برای رسیدن به آن طبقه، تماشای بسته شدن و باز شدن درب، تنها ماندن در داخل آسانسور یا تأخیر در باز شدن درب‌ها را دنبال کنید. حالا سعی کنید برعکس عمل کنید. به عنوان مثال، پشت به درب آسانسور بایستید یا با تلفن خود مشغول شوید تا حواس شما پرت شود.
2. میزان ترس در هر مرحله را مشخص کنید.
کاری که در مرحله قبل انجام دادید به این خاطر بود که متوجه شوید این کل فرایند نیست که شما را می‌ترساند. فقط بعضی مراحل و قسمت‌ها از کل تجربه سوار شدن بر آسانسور باعث وحشت شما می‌شوند. بنابراین به لیستی که در ابتدا ایجاد کرده‌اید برگردید و سطح ترس در هر مرحله را شماره گذاری کنید. مثلا به این شکل که 10 به معنای «بسیار ترسناک»، 6 به معنای «حدودا ترسناک» و 1 به معنای «غیر ترسناک» باشند.
3. با ترس خود روبرو شوید.
تا اینجا شما مشخص کرده‌اید که چه چیزی شما را بیشتر می‌ترساند. کلید غلبه بر ترس از آسانسور و رسیدن به احساس عادی بودن شرایط، آن است که این اقدامات را به دفعات تکرار کنید. به یاد داشته باشید که هر چه بیشتر خود را در معرض ترس قرار دهید، در کنترل احساسات خود بهتر عمل می‌کنید. اگر احساس ناراحتی می‌کنید، دیگر ادامه ندهید و در فرصتی دیگر دوباره امتحان کنید. فشار زیاد و تند رفتن در اجرای این اقدامات می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. سرعت خود را تنظیم کنید و مرحله به مرحله بر ترس خود فائق آیید.
4. درباره ترس خود صحبت کنید.
پیدا کردن فردی که بتواند شما را در این مورد کمک کند، سخت نیست. با شخصی که به او اعتماد دارید صحبت کنید و به یاد داشته باشید که مشکل خود را صادقانه با آنها در میان بگذارید و از آنها کمک بخواهید. اگر از سوار شدن بر آسانسور به تنهایی می‌ترسید، می‌توانید از آنها بخواهید که همراه شما سوار شوند. ممکن است در ابتدا کمی سخت باشد اما به تدریج ترس شما کمتر و کمتر می‌شود و در نهایت کاملا از بین می‌رود.
5. تمرین صبور بودن انجام دهید.
در مواجهه با خود و مشکلات خود صبور باشید. بالاخره مبارزه با ترس کار ساده‌ای نیست. ممکن است لازم شود صدها بار در آسانسور سوار شوید تا ترس‌تان تحت کنترل درآید. حتی پس از انجام دادن همه این کارها نیز ممکن است کمی تردید و نگرانی در شما باقی بماند که طبیعی است. بنابراین سعی کنید کمی به خودتان ساده بگیرید و روی پیشرفت‌های خود تمرکز کنید و نه نگرانی‌هایتان.
فوبیای آسانسور و نقش VR تراپی در درمان آن
مراحل ذکر شده در بالا اگر به صورت مکرر و به دقت انجام شوند می‌توانند در درمان ترس از آسانسور تا حدود زیادی مؤثر باشند چرا که روان‌پزشکان برای غلبه بر هرگونه فوبیایی، چنین گام‌هایی را پیشنهاد می‌کنند. اخیرا برخی روان‌پزشکان با توسل به فناوری‌های نوین مبادرت به ساده‌تر کردن انجام این فرایندها برای افراد دارای اختلال ترس از آسانسور کرده‌اند. در این روش یک هدست واقعیت مجازی که در آن محیط یک آسانسور و مراحل استفاده از آن، از سوار شدن تا پیاده شدن، به صورت سه بعدی طراحی شده است، روی سر بیمار قرار داده می‌شود و روان‌پزشک می‌تواند روحیات فرد را در هنگام مواجه شدن با تمام مراحل استفاده از آسانسور دنبال کند. افراد زیادی با استفاده از این روش موفق به درمان ترس آسانسور در خود شده‌اند.
سوالات متداول در مورد ترس از آسانسور
در انتها لازم است پاسخ برخی پرسش‌های متداول در مورد ترس از آسانسور را در اینجا بیاوریم:
چه کسانی در مقابل اختلال ترس از آسانسور آسیب‌پذیرتر هستند؟
معمولا افرادی که از فضاهای بسته و تنگ هراس دارند پتانسبل بیشتری برای ترس از آسانسور در آنها وجود دارد.
چگونه میتوان بر ترس از آسانسور غلبه کرد؟
مهم‌ترین راهکار روبرو شدن با ترس خود و قرار گرفتن در موقعیت‌های هراس‌آور به صورت مکرر است. تشخیص این که چه مرحله‌ای از سوار شدن در آسانسور موجب ایجاد ترس بیشتر و شدیدتری می‌شود نیز می‌تواند اثرگذار باشد. همچنین مراجعه به روان‌پزشک و کمک گرفتن از آشنایان از جمله راه‌هایی است که دیگران می‌توانند با شما در حل این مشکل همراهی کنند.
آیا میتوان بر ترس از آسانسور غلبه کرد؟
ترس از آسانسور می تواند یک چالش جدی در دنیای امروز باشد اما اجازه ندهید ترس بر شما غلبه کند. اجازه ندهید که ترس از آسانسور، شما را از شرکت در موقعیت‌های اجتماعی باز دارد و موجب از دست رفتن موقعیت‌های شغلی برای شما شود. آسانسورها برای ساده‌تر کردن زندگی طراحی شده‌اند. راه‌های متعددی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند بر ترس از آسانسور خود غلبه کنید. تنها کافیست اولین قدم را بردارید و از دیگران هم کمک بخواهید.
سخن پایانی
مانند بسیاری دیگر از ترس‌ها و فوبیاها که ریشه روانی دارند، ترس از آسانسور هم به تجربیات فرد و همچنین تاثیرات اطرافیان بر روی او برمی‌گردد. به همین دلیل بهترین راه مقابله و درمان آن هم تا حدود زیادی به خود فرد و میزان اراده او برای از بین بردن زمینه این مشکل با کمک دیگران بستگی دارد.
